ನಾಗಪಂಚಮಿ – ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಶಕ್ತಿಮಯ ಆಚರಣೆ
ನಾಗಪಂಚಮಿ ಹಿಂದೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಶುಕ್ಲ ಪಂಚಮಿಯಂದು ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಭಕ್ತಿಭಾವದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾವುಗಳು ಅಥವಾ ನಾಗ ದೇವತೆಗಳು ಈ ಹಬ್ಬದ ಕೇಂದ್ರ ಬಿಂದು.
ಹಬ್ಬದ ಹಿಂದಿನ ನಂಬಿಕೆಗಳು
- ನಾಗ ದೇವತೆಗಳು ಭೂಮಿಯ ಕಾಯಿಕರು, ಜಲದ ತತ್ವದ ಪ್ರತೀಕಗಳು ಮತ್ತು ಪಾತಾಳ ಲೋಕದ ರಕ್ಷಕರು ಎಂದು ಹಿಂದೂ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
- ನಾಗಪಂಚಮಿ ದಿನ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು, ನಮ್ಮ ಆರೋಗ್ಯ, ಸಂಬಳ, ಸಂತಾನ ಭಾಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬದ ಸುಖಕ್ಕಾಗಿ ಒಂದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ.
- ಈ ದಿನ ಹಾವಿನ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಪಾಪ ಎಂದು ನಂಬಿಕೆ.
ನಾಗಪಂಚಮಿ ಆಚರಣೆ – ಮನೆ ಹಾಗೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ
ಗೃಹಪೂಜೆ:
- ಶುದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಗದ ಚಿತ್ರ ಅಥವಾ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಹಾಲು, ಅರಿಶಿನ, ಕುಂಕುಮ, ದೀಪ, ಹೂಗಳು ಮತ್ತು ನೈವೇದ್ಯ ಅರ್ಪಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಹೆಂಗಸರು ಉಪವಾಸವಿಟ್ಟು ವ್ರತಪಾಲನೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.
ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹುತ್ತದ ಪೂಜೆ:
- ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಹುತ್ತದ ಬಳಿ ಅಥವಾ ನಾಗರ ಹೋಳೆ (snake pit) ಬಳಿ ವಿಶೇಷ ಪೂಜೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ.
- ಪಂಡಿತರಿಂದ ನಾಗ ದೇವತೆಯ ಮಂತ್ರೋಚ್ಚಾರಣೆ, ಅಭಿಷೇಕ, ಆರತಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ.
ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ವಿಭಿನ್ನ ಮುಖಗಳು
- ಮನೆಗಳ ಮುಂದೆ ನಾಗ ಆಕಾರದ ರಂಗೋಲಿ ಹಾಕುವುದು ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ.
- ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹಾವುಗಳ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಜನಪದ ಕಥೆಗಳು: ಉದಾ. “ಮಂಜುಷಾ ಕಥೆ”, “ಹವಿನ ಪಂತು”.
- ಕೆಲವರು ಹುರಿದ ಆಹಾರ ಸೇವಿಸುವುದನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರಕೃತಿಗೆ ಹಾನಿ ಮಾಡದ ಭಾವನೆಗೂ ಸಂಕೇತ.
ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಂದೇಶ
ಹಾವುಗಳು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ – ಇವು ಬೆಳೆ ನಾಶ ಮಾಡುವ ಇಲಿ ಜಾತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಗಪಂಚಮಿಯ ಆಚರಣೆ ಇದನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ – ನಾವು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳನ್ನು ಗೌರವದಿಂದ ನೋಡಬೇಕು.
ನಾಗಪಂಚಮಿ ಇದು ಕೇವಲ ಧಾರ್ಮಿಕ ಆಚರಣೆ ಅಲ್ಲ, ಇದು ಪರಿಸರ ಪ್ರೇಮ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಗೌರವ ಮತ್ತು ಆತ್ಮಶುದ್ಧಿಯ ಹಬ್ಬ. ನಾಗ ದೇವರ ಆಶೀರ್ವಾದದಿಂದ ಎಲ್ಲರ ಜೀವನ ಸುಖ-ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಲಿ ಎಂಬುದು ಈ ಹಬ್ಬದ ಉದ್ದೇಶ
